Skibicki Franciszek, pseud.: Włodzimierzanin, Wołynianin, krypt. S. F. (1796–1877), senator Warszawskich Departamentów Rządzącego Senatu, szambelan i ochmistrz dworu carskiego. Ur. na Wołyniu, był synem Tadeusza, ziemianina, podkomorzego krzemienieckiego, oficera armii polskiej, i Julianny (Julii) z Błędowskich (zm. 1843).
S. uczył się w domu, a następnie w Liceum Krzemienieckim, gdzie jego kolegą był poeta Antoni Malczewski, z którym się zaprzyjaźnił. W l. 1814–25 pracował jako urzędnik w Warszawie; w l. dwudziestych był kamerjunkrem dworu carskiego. Zachowana w zbiorach Biblioteki PAN w Krakowie obfita korespondencja do matki z l. 1817–18 (rkp. 577), opisująca życie w Warszawie, jest nazywana niekiedy pamiętnikami; stąd trafiające się w literaturze błędne informacje, że S. pozostawił pamiętnik. Był jednym z kompozytorów muzyki do wydanych w r. 1816 „Śpiewów historycznych” Juliana Ursyna Niemcewicza. W r. 1825 ożenił się z Heleną z Drzewieckich; przeniósł się wówczas na Wołyń i gospodarował w rodzinnym majątku Werbie w pow. włodzimierskim. W l. 1832–5 był S. równocześnie kuratorem szkolnictwa w tymże powiecie. Ze względu na zdrowie żony wyjechał wraz z rodziną na rok do Drezna, a następnie na trzy lata do Włoch. Tam poznał Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego i przedstawił im swe utwory literackie. Słowacki uważając S-ego za komiczną figurę, wprowadził go jako szambelana Dafnisa do swej niedokończonej powieści „Pan Alfons” (1842), wzmiankuje o nim także ironicznie w „Fantazym” (ok. 1844). Krasiński uszczypliwie wyrażał się o S-m w swoich listach do Adama Sołtana oraz o utworach S-ego: «Tacy ludzie tak robią poezje, jak szewc kiepskie buty; tą jednak wyższość nad szewcami zachowują, że buty ciasne bolą a ich śmieszność, rozśmieszając nas, zdrowia nam przysparza».
S. powrócił do Warszawy w r. 1840. Został referentem Warszawskich Departamentów Rządzącego Senatu, otrzymał też godność szambelana dworu. Opublikował w tym czasie pod pseud. Włodzimierzanin w „Tygodniku Petersburskim” kilka artykułów, m.in. O włościanach (1844 nr 47), Myśl o postępie (1844 nr 26), Czytelnictwo (1845 nr 8), Pamiętniki (1845 nr 92), Słówko o języku (1847 nr 47–8). W wydawanym w Lesznie „Przyjacielu Ludu” ogłosił artykuł O Tadeuszu Czackim (1841/2 nr 45–9). Publikował też liczne noty i drobne artykuły w dziennikach i czasopismach warszawskich, m. in. w „Tygodniku Ilustrowanym”. Adam Stanisław Krasiński dedykował S-emu przekład utworu Horacego: „Sztuka rymotwórcza” (Wil. 1835). W l. sześćdziesiątych awansował S. do godności tajnego radcy i senatora. Otrzymał także tytuł ochmistrza dworu carskiego. Dzięki znajomościom i wpływom pomagał rodakom w licznych kłopotach, wstawiał się w sprawach ludzi prześladowanych przez władze rosyjskie. «Miłośnik i znawca muzyki i literatury» (Enc. Org.), był w Warszawie postacią znaną, bywalcem salonów i spotkań literackich, m. in. w domu Łuszczewskich. Zmarł 22 V 1877 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony orderem św. Stanisława I kl., Orła Białego, św. Anny i św. Włodzimierza.
W małżeństwie z Heleną z Drzewieckich, córką Józefa (zob.), S. miał czworo dzieci: Jana (zm. 1856) i Karolinę oraz dwie córki zmarłe w dzieciństwie.
Córka Karolina (1830–1849) spędziła jako dziecko kilka lat z rodzicami we Włoszech. Mając 13 lat, przetłumaczyła z języka włoskiego „Maksymy św. Franciszka Salezego”, drukowane w odcinkach w „Pamiętniku Religijno-Moralnym” (1843), a następnie w osobnej broszurze pt. „Łatwy sposób urządzania życia chrześcijańskiego przez codzienne rozpamiętywanie krótkich przestróg, zebranych z dzieł Franciszka Salezego i rozdzielonych na dni roku” (W. 1843). Słynęła z piękności, religijności, uzdolniona muzycznie była chórzystką w „Fauście” J. W. Goethego; zmarła w r. 1849 w Paryżu, pochowana została na cmentarzu Père Lachaise, a w r. n. szczątki jej złożono w grobowcu rodzinnym na Powązkach w Warszawie. Po jej śmierci wydrukowane zostały w r. 1851 w „Atheneum” listy do przyjaciółki o treści religijnej (przedrukowane w książce „Karolina Skibicka. Wspomnienie”, Wil. 1852).
Stryjecznym bratem S-ego był Michał Rola Skibicki, syn Karola, star. szołomeckiego na Wołyniu. Ukończył Liceum Krzemienieckie. Z powodu jakichś niesnasek rodzinnych opuścił kraj i udał się nielegalnie do Ameryki. W służbie Republiki Kolumbijskiej otrzymał stopień podpułkownika. W r. 1831 wrócił do Europy, by wziąć udział w powstaniu, lecz przybył za późno i zatrzymał się w Paryżu. Zaprzyjaźnił się tu z Juliuszem Słowackim, który w t. I „Poezji” (Paryż 1832) zamieścił wiersz „Do Michała Rola Skibickiego”, poświęcając mu „Mnicha” i „Araba”. W r. 1833 Skibicki wybierał się do Galicji jako wysłannik Związku Jedności Narodowej, ale z powodu dokonanej malwersacji, został na granicy zatrzymany i skazany na trzy lata więzienia. Po uwolnieniu wrócił do kraju, gdzie za uprzednio nielegalny wyjazd został skazany na zesłanie w głąb Rosji. Dalsze jego losy nie są znane.
Katalog portretów osobistości polskich i obcych w Polsce działających, W. 1994 IV; – Nowy Korbut, V, VII (dot. Karoliny Skibickiej), VIII; Enc. Org., XXIII; Enc. Org. (1898–1904); Enc. Powsz. A. Wiślickiego, W. 1901; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Słown. Muzyków Pol., II; Sowiński A., Les musiciens polonais et slaves…, Paris 1857 s. 503; Wójcicki, Cmentarz Powązkowski, II 29, 31; Żychliński, Kronika rodzin, s. 593; Cmentarz Powązkowski w Warszawie. Materiały inwentaryzacyjne, W. 1992 s. 46–7; – Kalendarzyk polityczny 1843 s. 125; toż za l. 1844–7, 1849; Karolina Skibicka. Wspomnienie, Wil. 1852; Krasiński Z., Listy do Adama Sołtana, Oprac. Z. Sudolski, W. 1970; Korespondencja Juliusza Słowackiego, Oprac. E. Sawrymowicz, Wr. 1963 (także o Michale Skibickim); Pruszakowa z Żochowskich S., Karolina Skibicka, w: taż, Rozrywki dla młodocianego wieku, W. 1856 III 262–89, 381–403; Sawrymowicz E., Kalendarz życia i twórczości Juliusza Słowackiego, Wr. I960; Wilkońska P., Moje wspomnienia o życiu towarzyskim w Warszawie, W. 1959; – „Bibl. Warsz.” 1877 t. 2 s. 531; „Bluszcz” R. 2: 1867 t. 3 nr 51 (podob.) s. 237 (dot. Karoliny Skibickiej); „Kłosy” 1877 nr 662; „Kron. Rodzinna” 1877 nr 11 s. 176; „Kur. Codz.” 1877 nr 111; „Kur. Warsz.” 1877 nr 110 s. 5; „Ruch Liter.” 1877 t. 1, 383; „Tyg. Ilustr.” 1877 nr 98 s. 290; – B. Jag.: rkp. 7828; B. Ossol.: rkp. 5997, 6005, 15210; B. PAN w Kr.: rkp. nr 2159 t. 17, 20, rkp. 2904, 4375 t. 3, Teki Cypriana Walewskiego, nr 716 s. 264–265, nr 718 s. 910; B. Uniw. Pozn.: rkp. 18 IV (list od Ludwika Kropińskiego).
Stanisław Konarski